Terugblik op Zomerforum Natuurmonumenten

De kwaliteit van het water in Nederland is slecht.  Het is verontreinigd door pesticiden, meststoffen, lozingen en medicijnresten en door een gebrek aan (schoon) grondwater. Minder dan 1% van de Nederlandse wateren voldoet aan alle Europese eisen voor waterkwaliteit en daarmee scoort Nederland het slechtst van alle Europese lidstaten. De natuur kampt met watertekort en verdroogt. Dat is desastreus voor de natuur en voor de biodiversiteit. En ook voor ons mensen. Wat moet er veranderen? Dagvoorzitter Milouska Meulens vroeg het keynote speakers Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat, Flip Witte (ecohydroloog) en Wiebe Borren (hydroloog).

“Nederland was een vergiet en moet een spons worden”

Minister Harbers is duidelijk: “Water is existentieel voor mens en natuur. Wij Nederlanders temden de zee, maakten land uit water. Het hart van onze economie ligt tot 6 meter onder zeeniveau. Maar het klimaat van het verleden is niet het klimaat van de toekomst. We hebben steeds vaker te maken met droogte. Nederland is een vergiet, ingericht op het zo snel mogelijk lozen van water, maar we moeten ons landschap veranderen in een spons, en het water juist vasthouden. We moeten in 2027 voldoen aan de Kaderrichtlijn water. Niet alleen omdat het van “Brussel” moet, maar omdat het de bron is voor ons voedsel, onze natuur en onze economie. De Kaderrichtlijn Water is als bladmuziek, en voor de uitvoering is een dirigent nodig. Die rol neem ik op me. Maar een goede samenwerking met de muzikanten – boeren, natuurbeheerders, industrie, waterschappen, drinkwaterbedrijven – is onontbeerlijk om tot een goed concert te komen. Het is terecht dat Natuurmonumenten hierover op de trom slaat en te prijzen dat Natuurmonumenten hier onderzoek naar deed, en een campagne en een petitie is gestart.”

 

“Drinkwater mag wat kosten”

Flip Witte is ecohydroloog en gaat in op de oorzaken én oplossingen rondom droogte in de natuur. Hij stelt dat droogte voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door landbouw en waterwinning. Daar liggen dus óók de oplossingen. Witte: “Voor beregening en waterwinning moeten betere regels komen. En drinkwater mag wat kosten; in Vlaanderen wordt bijvoorbeeld al gewerkt met een gestaffeld tarief; gebruik je meer voor bijvoorbeeld een zwembad, dan wordt je water duurder. Verplaats je bovendien drinkwaterwinning naar lagere gebieden, dan voorkom je droogte op de hogere zandgronden. In de landbouw is een transitie nodig die nu wordt gestart via de stikstofaanpak, dat is een goede zaak, want waterproblematiek hangt samen met stikstofproblematiek.

“Water is de basis van ons bestaan”

Hydroloog Wiebe Borren van Natuurmonumenten schetste de (juridische) gevolgen van het niet halen van de Europese waterdoelen. “Vergunningen kunnen worden aangevochten en burgers kunnen de overheid aanspreken als water in hun leefomgeving niet schoon genoeg is. Het is absoluut niet waar we naartoe willen, want ons doel is schoner water, maar de kans op succesvolle rechtszaken wordt steeds groter.” Borren roept bezoekers op om naar het grote plaatje te blijven kijken. “Bekijk deze problematiek niet van achter je bureau, maar ga naar buiten. Ga naar een waterrijk gebied, kijk hoe mooi het is en realiseer je wat er op t spel staat. Water is de basis voor ons bestaan.”

“We weten wat er moet gebeuren, we moeten het alleen wel dóen”

Rob van Dongen (Brabant Water), Jan Bonjer (Waterschap Hollandse Delta) en Jan Burger (the Coca-Cola Company) gingen met elkaar in gesprek. Van Dongen: “Het is belangrijk dat de minister nu echt de regie pakt.” Bonjer: “Er ligt een regeerakkoord waarin staat dat de kwaliteit van water en bodem sturend zijn voor ruimtelijke opgaven. Dat is een novum. We weten nu wat we moeten doen, we moeten het alleen nog wel doén.” Burger: “Meer geld voor particuliere initiatieven helpt altijd, maar er is feitelijk geld genoeg. Waar t aan ontbreekt is lokale initiatieven om daadwerkelijk te werken aan de verbetering van de waterkwaliteit, zoals wij bijvoorbeeld doen in project ‘De Liskes’.

“Doen is het nieuwe denken”

Directeur Pim van der Feltz van Natuurmonumenten sluit de dag af. Meulens vraagt hem wat hij sinds zijn aantreden op 1 oktober vooral is opgevallen. Van der Feltz: “ik heb ontzettend veel geleerd, ook vandaag. De plannen liggen er wel, dat is duidelijk. Mijn credo is ‘doen is het nieuwe denken’ dus laten we nu aan de slag gaan en er voor zorgen dat we iedereen daarin meenemen. 

Boekje Nederland Waterland

De bezoekers kregen aan het eind van het programma het boekje Nederland Waterland (hier te downloaden) mee van wetenschapsjournalist René Didde die eerder Nederland Droogteland schreef. Didde: Ik vond het bij het schrijven van dit boekje schokkend om te merken dat Nederland de founding father is van de Kaderrichtlijn Water en dat we nu het slechtste jongetje van de Europese klas zijn. Ik hoop dat dit boekje helpt bij bewustwording van het belang van schoon water en dat het helpt bij meer en betere sturing, waarmee mensen in t veld aan de slag kunnen. Het boekje met de geschiedenis van ons waterbeheer en de kansen en uitdagingen voor schoon én voldoende water is nu gratis te downloaden.

Over het zomerforum

Het zomerforum is hét jaarlijkse netwerkevent in de groene sector, waarvoor Natuurmonumenten prominente sprekers en gasten uitnodigt om in gesprek te gaan over een actueel thema. Dit jaar was het thema water. Voorzitter Jeroen Dijsselbloem opende de bijeenkomst.