Wandelroute Buurserzand, bij Haaksbergen

Het Buurserzand staat bekend om de vele jeneverbessen. De struiken zijn hier allemaal zo’n 125 tot 150 jaar geleden ontsproten. Daarvóór hielden de vele schapen die hier graasden de begroeiing kort. Met het verdwijnen van de schaapskuddes vonden de jeneverbessen overal plekken met open zand waar ze ongestoord konden kiemen. Jeneverbesplantjes kunnen slecht tegen concurrentie omdat ze zo langzaam groeien. Aan de jonge loten - herkenbaar aan de grijsblauwe waslaag – zie je hoe weinig er per jaar bijkomen. Eenmaal volwassen kunnen jeneverbesstruiken heel lang standhouden. Als takken door zware sneeuwval omvallen, lopen ze gewoon weer uit en dragen zo bij aan de grillige vorm van deze taaie soort. De laatste jaren komen er ook weer jonge jeneverbesstruikjes bij, wat vrij uniek is in Nederland.

Boerderij De Bommelas is rond 1850 gebouwd. Het is een mooi voorbeeld van een los hoes: de typische Twentse boerderij waarbij de stal en de woning zich in één ruimte bevinden. Bij speciale gelegenheden kun je De Bommelas van binnen bekijken. Het bos naast de boerderij bestaat grotendeels uit eiken en grove dennen die zo’n honderd jaar geleden zijn aangeplant op de heide. Inmiddels is het tot een vrij natuurlijk bos uitgegroeid. In 1929 schonk de familie Van Heek het Buurserzand aan Natuurmonumenten. In het bos, waar aardig wat open plekken en dood hout te vinden zijn, hebben onder meer eekhoorns, spechten, boomklevers en bosuilen zich weten te vestigen. Vooral de groene specht is een veel geziene bewoner. Anders dan de andere spechten zoekt hij zijn voedsel dikwijls op de grond, zowel in als buiten het bos. Groene spechten eten veel mieren, maar ook wel zaden en vruchten. Behalve aan hun onhandige gehip op de grond zijn groene spechten van een afstand te herkennen aan hun heldere ‘lach’ en hun sterk golvende vlucht.

Op de heide zie je vanaf half juni overal de zachtroze bloemetjes van de dopheide. Deze heidesoort geeft aan dat het hier behoorlijk vochtig is. De struikheide die pas vanaf augustus paars bloeit, groeit alleen op de drogere bulten van het Buurserzand. Tussen de dopheide is soms ook de paarsblauwe bloem van de zeldzame klokjesgentiaan te ontdekken. Veel vaker zul je echter stuiten op de geelgroene grassprieten van het pijpenstrootje. Om te zorgen dat de grassen en boompjes de heideplanten niet overwoekeren laat Natuurmonumenten van mei tot november runderen in het gebied grazen. Ook wordt er geplagd en gemaaid om de heide te behouden.