Vogelgriep
Momenteel heerst er vogelgriep in Nederland. Het gaat om een hoogpathogene virusvariant, die voor vogels zeer besmettelijk en ziekmakend is. Hoogpathogene vogelgriep ontstaat in de intensieve pluimveehouderij, maar vormt ook een bedreiging voor vogels in de natuur. Boswachters van Natuurmonumenten maken zich daarom zorgen. Voor de eigen gezondheid en gezondheid van andere vogels roepen wij op om zieke en dode vogels te laten liggen. Blijf op de paden en houd honden aan de lijn. Zo help je mee om verspreiding te voorkomen.
Vogelgriep kwam in het verleden vooral voor in de winter, maar sinds vorig jaar zien we dat vogelgriep het hele jaar aanwezig is. Het gevolg hiervan is dat het virus veel slachtoffers maakt onder broedvogels. Het gaat dan vooral om vogels die in kolonies broeden, zoals kokmeeuwen en grote sterns. Kolonievogels zitten tijdens het broeden in grote groepen dicht op elkaar. Intensief contact is dan onvermijdelijk. Dode watervogels worden in natuurgebieden gevonden, maar kunnen ook daarbuiten worden aangetroffen. In de Nederlandse pluimveehouderij zijn inmiddels ook vele miljoenen vogels geruimd.
Wat kun je doen om verspreiding te voorkomen?
- Raak geen zieke en dode vogels aan en blijf uit de buurt van vogels die afwijkend gedrag vertonen. Vogels kunnen ongecontroleerde bewegingen maken of heel suffig ogen.
- Houd honden aan de lijn. Zoogdieren -in zeldzame gevallen ook mensen- kunnen ziek worden als ze in aanraking komen met dieren die vogelgriep hebben.
- Blijf op de paden. Probeer zoveel mogelijk de rust te bewaren in gebieden waar veel vogels zijn. Hiermee voorkom je de verstoring van vogels en verklein je de kans op verspreiding.
- Mocht je onverhoopt meerdere dode vogels tegenkomen, dan kun je daarvan melding maken via dit meldingsformulier van het Dutch Wildlife Health Centre.
Grote aantallen slachtoffers
Uit de hele wereld komen meldingen van grote aantallen slachtoffers in kolonies van voornamelijk watervogels. In Nederland is vorig jaar (2022) ten minste 30% en mogelijk zelfs 60% van de volwassene grote sterns, overleden. Momenteel broeden er wel weer grote sterns in Nederland, maar dit is slechts een fractie van voorgaande jaren. Het herstel van de oorspronkelijke aantallen zal nog vele jaren duren en is afhankelijk van mogelijke nieuwe vogelgriepuitbraken en de opbouw van immuniteit onder de vogels. Sinds begin dit jaar (2023) zien we vele honderden slachtoffers onder kokmeeuwen. Dit is weliswaar een algemene vogel in Nederland, maar ook zonder vogelgriep nemen de aantallen van deze vogelsoort al decennia in aantal af. Daarnaast broeden kokmeeuwen regelmatig in gemengde kolonies. Hierdoor kunnen ze ook andere, bedreigde vogelsoorten besmetten.
Rol van de overheid nodig
Natuurmonumenten verstrekt in haar gebieden informatie aan bezoekers over vogelgriep en zet alles op alles om verspreiding binnen natuurgebieden in te dammen. Maar de verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid, voorlichting en communicatie over vogelgriep ligt bij de overheid. Natuurmonumenten roept de Rijksoverheid nadrukkelijk op om meer regie te nemen en duidelijkheid te geven over waar regionaal de coördinerende verantwoordelijkheid ligt. Vogels houden zich immers niet aan de grenzen van natuurgebieden en dode vogels worden in een gehele regio gevonden. Momenteel verschilt het per regio welke lokale overheid zich verantwoordelijk voelt voor de coördinatie van de vogelgriepaanpak. Deze vrijblijvendheid zorgt ervoor dat in ieder gebied het wiel opnieuw moet worden uitgevonden. Ook roepen we op voor betere regels rond de afvoer van dode vogels en bijdragen aan kosten voor monitoring, opruimen en afvoeren van vogelgriepslachtoffers.
Gecoördineerde aanpak in ieders belang
Het inperken van vogelgriep is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Gezien de risico’s voor wilde vogelsoorten, de pluimveesector, maar ook de risico’s van verspreiding naar in het wild levende zoogdieren en de volksgezondheid vraagt het om een gecoördineerde aanpak. Sinds oktober 2022 geldt vanwege het virus voor professionele pluimveehouders een landelijk ophokplicht en in regio's waar een besmetting bij een pluimveebedrijf is geconstateerd, geldt een vervoersverbod voor pluimvee.
De kans op directe besmetting van mensen met het virus is erg klein, maar kan nooit helemaal worden uitgesloten. Wereldwijd zijn al meerdere voorbeelden bekend van besmettingen van mensen die intensief contact hadden met pluimvee.
Maatregelen
Onze boswachters houden de situatie in onze gebieden goed in de gaten en bij een ernstige uitbraak kunnen natuurgebieden tijdelijk worden afgesloten om dode vogels op te ruimen. Wij vragen hierbij ook om regie van de overheid. Al was het maar omdat vogels zich niet aan grenzen van natuurgebieden en gemeentes houden.
Voor achtergrond of meer gedetailleerde informatie verwijzen wij naar de site van de overheid.
