Projectbeschrijving - LIFE Floodplain Development

De eerste vier kilometer van haar loop ligt de IJssel klem tussen de dijken, bedrijven, havens, bruggen, wegen en spoorwegen rond Arnhem en Westervoort. In de Velperwaarden, de eerste echte uiterwaard van de IJssel, lijkt de poort zich te openen, maar in werkelijkheid zit de poort nog op slot: landbouwgronden maken de uiterwaard ontoegankelijk voor riviergebonden plant- en diersoorten. Ook recreanten kunnen hier nauwelijks uit de voeten.

Natuurmonumenten wil deze poort openen en de IJssel klimaatbestendiger maken zodat de Nederlandse natuur flexibel op klimaatverandering kan reageren.

Samenwerken

In 2007 heeft Natuurmonumenten een ideeënschets voor de IJsselpoort, de uiterwaarden bij Velp, Rheden en Giesbeek, gemaakt. Omdat natuurgebieden van Staatsbosbeheer grenzen aan deze uiterwaarden hebben Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer samen het initiatief genomen om met overheden, bedrijven en belanghebbenden in het gebied, omwonenden, een breed plan op te stellen voor het gebied van de kop van de IJssel tot aan de Vaalwaard.

Met het Rivierklimaatpark IJsselpoort streeft Natuurmonumenten een afwisselend en toegankelijk gebied na. Een gebied waarin ruimte is voor veilige afvoer van water, die een corridor biedt voor planten en dieren, en ruimte voor verkoeling en recreatie en duurzame, passende bedrijvigheid. Het Rivierklimaatpark zal stapje voor stapje gerealiseerd kunnen worden. Om de droom werkelijkheid te laten worden gaat Natuurmonumenten met dit grote werk aan de slag samen met boeren, bewoners, gemeenten, provincie en andere betrokkenen en geïnteresseerden. Er is nog geen kant en klaar plan, dat willen we samen met hen maken.

Er is veel geld nodig om alle dromen te realiseren. Natuurmonumenten zoekt naar financieringsmogelijkheden. Het idee voor een Rivierklimaatpark slaat aan, want van verschillende kanten komen  financiële bijdrages.

LIFE nature

Een belangrijke bijdrage is van de Europese regeling LIFE nature voor het project Floodplain development dat Natuurmonumenten heeft ingediend.  Natuurmonumenten heeft inmiddels de eerste gronden kunnen aankopen dankzij deze bijdrage. In de Velperwaarden en de Koppenwaard zijn al mogelijkheden om  aan de slag te gaan om benodigde grond aan te kopen, inrichtingsplannen te maken en het gebied in te richten om de  natuurwaarden te vergroten. Dit is mogelijk dankzij een Europese bijdrage van LIFE nature. Met deze LIFE nature bijdrage werkt Natuurmonumente aan: het  ontwikkelen van nieuwe riviermoerassen, het maken van natuurkernen op oeverwallen, het herstellen van het cultuurlandschap met open grazige uiterwaarden, het herstellen van broekbossen en –moerassen, het versterken van een beekmonding, het creeren van natuurlijke oevers en dijken en het vergroten van de toegankelijkheid voor recreanten. Het is een visie, en nog lang geen inrichtingsplan.

Het stroomgebied van de IJssel is van oudsher van groot belang voor het habitattype stroomdalgrasland (H6120). Dit habitattype is zowel nationaal als internationaal zeldzaam en sterk bedreigd. Ook langs de IJssel. Dit is een belangrijk reden waarom Natuurmonumenten een Europese bijdrage van LIFE krijgt. Naast dit habitat, worden ook de volgende habitattypen behouden en uitgebreid:

• meren met krabbenscheer en fonteinkruiden (H3150)
• slikkige rivieroevers (H3270)
• glanshaver- en vossenstaarthooiland (H6510)
• vochtige alluviale bossen (H91 EO)
• droge hardhoutooibossen (91FO)

Op gronden die Natuurmonumenten aankoopt zal intensief agrarisch gebruik plaats maken voor een natuur. In andere delen van de uiterwaarden waar Natuurmonumenten geen eigenaar is, stimuleert Natuurmonumenten agrarisch natuurbeheer.

Belangrijkste doelsoorten

Vogels:

• porseleinhoen
• kwartelkoning
• zwarte stern
• ijsvogel
• oeverzwaluw
• blauwborst
• roodborsttapuit
• aalscholver
• zwarte wouw
• zwarte ooievaar
• zeearend
• roerdomp
• woudaapje
• grote karekiet

Zoogdieren:

• bever
• otter

Amfibieën:

• kamsalamander
• rugstreeppad
• rivierdonderpad

Vissen:

• grote modderkruiper
• kleine modderkruiper
• zeeprik
• rivierprik
• bittervoorn

Insecten:

• bruin blauwtje

 

Door het verbeteren van de habitats zullen ook soorten die zich hier thuis voelen toenemen. Op  natte plekken zullen otter, bever, kamsalamander, grote en kleine modderkruiper, zwarte ooievaar en zilverreiger zich thuis voelen.  Op de hoogste delen van de uiterwaarden, de oeverwal, kan het schrale, bloemrijke stroomdalgrasland zich verder uitbreiden. Hier is plek voor bijvoorbeeld kruisdistel, veldsalie, brede ereprijs, kleine pimpernel, gulden sleutelbloem, kleine ruit en kruisbladwalstro. De hoogste delen zijn ook geschikt om hardhoutooibos een plek te geven, waar soorten als eenstijlige meidoorn, kardinaalsmuts en hondsroos zullen toenemen. Op de tussengelegen delen van de uiterwaarden ziet Natuurmonumenten graag open, grazige graslanden gelardeerd met meidoornhagen: weids genoeg voor steltlopers, weidevogels en kwartelkoning. Boerenkoeien grazen in de graslanden en vinden verkoeling en beschutting in de schaduw van de struwelen. De toegankelijkheid en beleefbaarheid zal vergroot worden met fiets- en wandelpaden en informatievoorzieningen.

Deze droom wordt de komende tijd, samen met anderen, nader ingekleurd tot concrete inrichtingsplannen. Er zijn al belangrijke stappen gezet.

Financiering

LIFE

LIFE Nature is het Europese financieringsprogramma voor projecten die leefgebieden en planten- en diersoorten beschermen die op Europese schaal van bijzondere waarde zijn voor de biodiversiteit. 

LIFE draagt bij aan de realisatie van Natura 2000, het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden. De gebieden waar 'Nieuw leven in het veen' plaatsvindt, vormen elk op zich een onmisbare schakel in dit netwerk.

Nationale Postcode Loterij

Begin 2011 ontving Natuurmonumenten een bijdrage van € 2,1 miljoen van de Nationale Postcode Loterij voor de start van dit project.