Natuurherstel in Natura 2000-gebied Sint-Pietersberg

Een gezond systeem

De werkzaamheden op de Sint-Pietersberg maken deel uit van het Programma Natuur en de subsidieregeling Natura 2000-gebieden. Daarmee willen provincie en Rijk kwetsbare natuurgebieden herstellen en versterken, samen met natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten. Dat is nodig, want steeds meer soorten planten en dieren verdwijnen.

Dat komt onder meer doordat er te veel stikstof in de bodem zit. De bodem is daardoor extra verrijkt met voedingsstoffen. Dat klinkt positief, maar is het niet. Want veel planten die hier van oudsher voorkomen, houden juist van een voedselarme bodem. Zij verdwijnen als er te veel voedingsstoffen zijn, waardoor de variatie in planten en dieren kleiner wordt. 

Een verdwenen soort is vaak een teken dat er iets helemaal mis is. In de natuur hangt alles met elkaar samen. Planten, dieren én mensen zijn onderdeel van hetzelfde ecosysteem. Gaat het slecht met de natuur, dan staat onze eigen leefomgeving onder druk: schone lucht, schoon water, een gezonde vruchtbare bodem en een mooi landschap.

De komende tijd werken we aan:

• Vlinderverbindingen
• Pioniersvegetatie
• Open bosranden
• Japanse duizendknoop
• Hakhoutbeheer

Bekijk hier de werkzaamheden op de kaart.

Vlinderverbindingen

Voor vlinders is het belangrijk om van de ene naar de andere plek te kunnen trekken. Omdat vlinders niet door dichte begroeiing fladderen, zijn er op de Sint-Pietersberg open verbindingen tussen de verschillende leefgebieden. Vooral in het zuidelijk deel van het gebied, tegen de Belgische grens, worden deze verbindingen nu geblokkeerd door begroeiing. 

Daarom gaan we de bestaande vlinderverbindingen, bijvoorbeeld aan de achterzijde van D’n Observant en tussen het ENCI-bos en de Kannerhei, herstellen en onderhouden. Om hun kwaliteit te verbeteren, maaien we de komende tijd langs alle paden de struiken terug. Ook gaan we met de schaapskudde op pad om grassen en andere planten laag te houden. Zo ontstaan brede, open stroken die de vlinders kunnen volgen. 

Pioniersvegetatie

Op verschillende plekken in het gebied treffen we maatregelen voor het versterken van pioniersvegetatie. Dat zijn planten die graag groeien op plaatsen waar nog geen andere planten of bomen staan. Op de Sint-Pietersberg groeit bovendien niet zomaar pioniersvegetatie, maar pioniersvegetatie op kalkrotsbodem. En dat is helemaal bijzonder, want kalkrotsen komen in Nederland maar weinig voor. 

De oppervlaktes met pioniersvegetatie zijn klein, waardoor de planten erg kwetsbaar zijn. Om deze bijzondere vegetatie ook voor de toekomst te behouden, gaan we het leefgebied groter en beter maken. Dat doen we op plekken die heel geschikt zijn voor pioniersvegetatie, voornamelijk in de Oehoe-vallei en langs de groeverand aan de oost- en westzijde. 

Op sommige plekken halen we struweel weg om meer zonlicht door te laten en de rotsen kaal te maken. Zo worden de plantjes weer blootgesteld aan extreme condities en veel verschillende temperaturen. En juist daar houden pionierplantjes zoals de tengere veldmuur, stijf hardgras, geel zonneroosje, grote tijm, kandelaartje en kleine steentijm van.

In deze video vind je meer uitleg over pioniersvegetatie op kalkrotsbodem.

Open bosranden

Daarnaast voeren we werkzaamheden uit aan de rand van het Slavantebos. Nu vormen de bosranden van het eiken-haagbeukbos een harde grens met de aangrenzende akkers en kalkgraslanden. De hoge begroeiing in het bos gaat direct over in lage begroeiing. Daardoor is er minder diversiteit aan planten en dieren, die normaal juist in deze overgangen veel voorkomen.

Daarom maken we open gedeeltes in de bosrand. We zetten de bosrand terug en dunnen hier en daar plekken uit. Daardoor ontstaat er een onregelmatige en meer gevarieerde bosrand die geleidelijk overgaat van open veld naar steeds hogere begroeiing. Op termijn groeien er bomen en struiken van allerlei soorten en leeftijden. Tal van planten en dieren vinden hier een plek om te leven. Ook insecten, slakken en paddenstoelen profiteren van dit beheer. 

Lees meer over bosrandbeheer.

Japanse duizendknoop

Een andere ingreep heeft te maken met de Japanse duizendknoop. Dit is een plant die van  nature niet in Nederland voorkomt. Hij groeit erg snel, wel 2 tot 3 meter per groeiseizoen. Daardoor verdringt hij soorten die wél van nature hier leven. Bovendien wurmen zijn wortels en stengels zich door de kleinste gaatjes. Als de plant verder groeit, drukt hij kleine gaatjes open tot grote scheuren. Daardoor gaan gebouwen, ondergrondse gangenstelsels en wegen stuk.

Deze opdringerige plant groeit ook op de Sint-Pietersberg. Om te voorkomen dat hij hier schade aanricht, graven we de plek waar hij groeit helemaal af. Daarna blijft er 3 tot 5 jaar folie op deze plek liggen. Daarmee verstikken we de laatste restjes van de plant, zodat we zeker weten dat hij van het plateau verdwenen is.

Hakhoutbeheer

Op de steile hellingen van het Maasbos vindt periodiek en perceelsgewijs hakhoutbeheer plaats. Iedere 5 tot 8 jaar worden bomen en struiken afgezaagd, zodat er meer licht op de bodem valt. In combinatie met de kalkhoudende bodem groeien er veel verschillende plantensoorten. Insecten gebruiken het dode hout dat achterblijft om in te schuilen of leggen er hun eitjes in. 

Dat laatste doet ook de gladde slang. Deze beschermde en bedreigde diersoort gedijt bovendien goed in het open bos dat door het hakhoutbeheer ontstaat. Ook spinnen, slakken en paddenstoelen profiteren van het hakhoutbeheer. Zo zorgt deze vorm van beheer voor het behoud van soorten die traditioneel in dit bos voorkomen. 

In  2024 is het weer tijd het hakhoutbeheer uit te voeren. Omdat de locatie moeilijk te bereiken is, doen we dat met groot materieel. Een grote kraan tilt de gevelde bomen van de helling over de huizen naar de weg. De Lage Kanaaldijk zetten we ter hoogte van de werkzaamheden tijdelijk af. Bewoners worden hierover tijdig geïnformeerd. 

Lees meer over hakhoutbeheer.

Klaar voor de toekomst

De werkzaamheden op de Sint-Pietersberg vinden plaats in het kader van de Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn). In deze wet is vastgelegd dat we de natuur verbeteren en de stikstofneerslag omlaag brengen. Met de werkzaamheden verarmen we de grond en herstellen we verbindingen tussen verschillende gebieden. Hierdoor keren soorten terug en wordt de natuur weerbaarder en robuuster. Zo spelen we ook in op de extremen die het gevolg zijn van klimaatverandering.

Alle werkzaamheden zijn op basis van vooronderzoek en in overleg met experts bepaald. We grijpen dus heel gericht in om de Sint-Pietersberg toekomstbestendiger te maken.

Lees meer over stikstofreductie en natuurherstel

Excursie

Wil je meer weten over deze werkzaamheden? Meld je aan voor één van de speciale excursies op woensdag 13 of vrijdag 15 december. Tijdens de excursie wandel je met gebiedsmanager Frans Reijnen en boswachter Lysan Wolf door het gebied. Onderweg leggen ze uit welke werkzaamheden gaan gebeuren. En hoe de werkzaamheden dit unieke gebied vooruit gaan helpen.

Contact

Wil je meer weten over natuurherstel op de Sint-Pietersberg of heb je vragen? of neem contact op met Lysan Wolf, Boswachter Communicatie en Beleven, via [email protected] of 06 - 57 52 96 10.

Op de hoogte blijven?

Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op de Sint-Pietersberg, meld je dan aan voor onze digitale nieuwsbrief.