Fortwachter in Ellewoutsdijk: een tijd vol ontdekkingen
Vrijwel direct na hun verhuizing van Eindhoven naar Ellewoutsdijk werden Jacob Riepe en Ilonka Trommelen vrijwillig fortwachter bij Natuurmonumenten Zeeland-Volkerak. “We stonden op de dijk en zeiden: hier is het goed, hier gaan we wonen”. Nu, na vier en een half jaar, verhuist het stel naar een appartement in Oost-Brabant, waar ze dichter bij hun familie zijn en van meer tijd en vrijheid gaan genieten. Fort Ellewoutsdijk zal het zonder Jacob en Ilonka moeten doen, maar niet voordat ze hun ervaringen en ontmoetingen hier met ons delen. Helaas was Ilonka geveld door corona ten tijde van het interview dus moest Jacob alleen het woord voeren.
Tekst: Ans Goorden
Bezoekers van heinde en verre
Van april tot en met oktober is Fort Ellewoutsdijk elk weekend geopend voor bezoekers uit alle windstreken en in de schoolvakanties ook op woensdagmiddag. Je loopt hier door ruimtes die herinneren aan de functie die deze 19e-eeuwse vesting had, zoals de officiersruimte, gevangenis en kruitkamer. Je duikt terug in de tijd en al snel ontdek je de oude sloten en andere attributen die in de nis van de ramen worden tentoongesteld. Jacob: “Je komt van alles tegen en ik ontdekte steeds iets nieuws over het fort. Bovenop kun je helemaal rondom lopen voor een mooi uitzicht op het monument met zijn rode kozijnen en poorten, maar ook op de omliggende natuur en de Westerschelde. Dit verdedigingswerk was in de Tweede Wereldoorlog in Duitse handen en daarmee het slot op de toegang voor schepen naar Antwerpen. Hier heeft een groot deel van de Slag om de Schelde plaatsgevonden; je ziet overal nog de kogelgaten in de muren. Op de binnenplaats staat een majestueuze Canadese es, geplant ter herinnering aan de bevrijders die zich niet lieten afschrikken door de grote kanonnen die er stonden.”
Tobroek en vleermuizen
“In het hoogseizoen krijgen we tussen de 150 – 200 bezoekers per weekend en sommigen komen speciaal voor de tobroek. Dat deze schuttersput hier nog compleet is, met deksel erop, is echt uniek.
Als fortwachter ontmoet je heel veel verschillende mensen die ieder zo hun eigen verhaal hebben. We maken graag een praatje met hen en komen daardoor ook zelf steeds meer te weten, wat het werk als fortwachter extra leuk maakt. En, als bonus kun je hier van de natuur genieten, met zelfs broedende uilen en vleermuizen.”
Passie voor de natuur
De natuur heeft Jacob altijd geboeid, op zijn zestiende werd hij al lid van Natuurmonumenten en hielp hij de boswachter van het gebied Naardermeer. “Een boswachter, daar keek ik enorm tegenop. Het werd niet mijn beroep, maar toen ik op mijn werk Ilonka ontmoette en we in Zeeland wilden wonen, werd de drang iets voor de natuur te doen weer groot. Ook bij haar! Ilonka is er altijd mee bezig. Bos, heide, strand …ze ziet het allemaal als haar achtertuin die ze graag wil onderhouden. Niet alleen met schoonmaken maar ook door presentaties te maken die de waarde van de natuur laten zien. Toen we ons dijkhuis in Ellewoutsdijk vonden en de vlaggen van Natuurmonumenten bij het fort zagen, informeerden we naar vrijwilligerswerk. We werden meteen door Femke Deelstra uitgenodigd om fortwachter te worden. En die taak hebben we sindsdien met veel plezier vervuld.”
Allerlei activiteiten in het fort
“Bijna vijf jaar lang openden we het fort voor bezoekers en verzorgden we rondleidingen op aanvraag. Ilonka deed daarnaast de coördinatie en ik was tevens werkzaam in het onderhoud. Samen hebben we hier diverse projecten begeleid, waaronder concerten zoals het kamermuziekfestival. Handig dat we zelf musici zijn en weten hoe geluid in holle ruimte te dempen. Het fort is in trek voor allerlei bijeenkomsten: van muziek en theater tot bruiloft, van kunstmarkt tot vergadering en meer. Ook schoolklassen komen hiernaartoe om de vestinggeschiedenis te beleven. Ilonka heeft speciale beeldpresentaties samengesteld die in een van de ruimtes vertoond werden.
Een viertal andere vrijwilligers uit het dorp sloten zich bij ons aan en samen hebben we het fort mogen onderhouden. De bewoners van Ellewoutsdijk zijn trots op het fort, het hoort bij hen. Ze staan er helemaal voor open dat hier steeds meer beleving komt, zolang dat maar geen busladingen vol toeristen trekt.“
OERRR
Naast fortwachter zetten Jacob en Ilonka zich in voor het OERRR jeugdprogramma van Natuurmonumenten, met het organiseren van activiteiten als het Tipikamp in de Zwaakse Weel. Jacob: “En we gaan graag regelmatig mee op tour langs de scholen met Boswachter in de Klas. Ook al gaan Ilonka en ik nu een heel ander leven leiden, voor die educatieve projecten van Natuurmonumenten maken we graag tijd vrij en komen we zeker terug naar Zeeland. Maar andere activiteiten, zoals het tellen van de watersalamanders in het heggengebied bij Nisse zullen we zeker gaan missen.”
In hun schaarse vrije tijd maken Jacob en Ilonka graag zeiltochten met aan boord altijd wel een bourgondische versnapering.
We danken Jacob en Ilonka voor de enorme inzet en wensen hun veel geluk en gezondheid in hun nieuwe woning in Noord-Brabant.
Vrijwilligers gezocht
Om het fort toegankelijk te houden voor bezoekers en door te geven aan nieuwe generaties, zijn we op zoek naar vrijwilligers met een passie voor cultureel erfgoed. Ben je geïnteresseerd en wil je meer weten over hoe jij kan bijdragen aan de toekomst van het fort. Neem dan contact op met Femke Deelstra, boswachter bij Natuurmonumenten. Stuur je motivatie en eventuele vragen naar [email protected]
