Jaarverslag 2019: Samen voor de natuur

In de nacht van 1 op 2 januari verloor containerschip MCS Zoe ten noorden van de Wadden zo’n 345 containers. Gigantische hoeveelheden troep spoelden al snel aan. Duizenden vrijwilligers kwamen de eerste weken na de ramp helpen met het opruimen van de stranden. Ook boeren, militairen, vissers en recreatieondernemers zetten zich in groten getale in.

Directeur Marc van den Tweel van Natuurmonumenten deed ook een appèl op medewerkers om een dag te komen helpen. Op 7 februari struinden ongeveer 170 medewerkers van Natuurmonumenten het oostelijk deel van Schiermonnikoog af om nog vóór het broedseizoen op deze lastig te bereiken plekken rommel op te ruimen.

In de containers zaten ook veel zakken met plastic korrels. Natuurmonumenten heeft voor Schiermonnikoog met behulp van citizen science (waarnemingen van wandelaars) uitgezocht waar de meeste korrels liggen, zodat deze zo veel mogelijk kunnen worden opgeruimd. Eind 2019 bleek dat 70 procent van de korrels was opgeruimd, de rest zwerft helaas nog steeds rond en vormt een moeilijk op te lossen probleem.

Ook in Gaasterland (Fr.) kon Natuurmonumenten rekenen op bijval van duizenden mensen bij het protest tegen de plannen om industriële activiteit te starten in het IJsselmeer. Zandwinbedrijf Smals had vergevorderde plannen om voor de kust zandwinning te starten. Het zicht op de open horizon zou verdwijnen – de hoge werkgebouwen zouden dominant aanwezig zijn in het vlakke landschap – en duikeenden zouden niet meer naar schelpen kunnen duiken. Tijdens de beslissende raadsvergadering in februari boden bewoners een petitie aan met 15.000 handtekeningen. Half februari stemde de meerderheid van de gemeenteraad van de Fryske Marren tegen, waarmee het plan definitief van de baan was.

Na een uitgebreide achterbanraadpleging hebben we in juli onze omgang met bos en bomen aangepast. Bij het omvormen van voormalige productiebossen naar meer natuurlijke bossen verkleinen we het kapoppervlak van twee hectare naar maximaal een halve hectare. Wanneer boskap nodig is om open landschappen te herstellen vanwege het behoud van bedreigde planten en dieren, willen we dat dat bos ergens anders wordt gecompenseerd.

Jarenlang voerden we samen met Brabantse Milieufederatie en omwonenden actie tegen de komst van een megastal naast het Brabantse natuurgebied Kampina. In augustus haalden we opgelucht adem, toen de rechtbank Oost-Brabant drie besluiten vernietigde die de komst van een megastal met 16.000 varkens mogelijk maakte. Een extra stikstofbron pal naast Kampina zou de natuur van dit Natura2000-gebied verder onder druk zetten, zo oordeelde ook de rechter. De strijd werd gesteund door 23.000 Nederlanders, die een petitie tekenden tegen de komst van de megastal.

Betrokkenheid bij de kwaliteit van het landschap bleek ook uit de Nationale Landschap Enquête die we hielden. Maar liefst 81 procent van de mensen maakt zich zorgen om het verdwijnen van bloemen, insecten en vogels uit het buitengebied. Het ging om de grootste publieksraadpleging over ons landschap ooit. Ruim 45.000 volwassenen en 1.600 kinderen vulden de enquête in.

Het valt mensen op dat ons landschap steeds stiller en kleurlozer wordt. Houtwallen, wilde bloemen en weidevogels verdwijnen en daar komen eentonige landbouwvlaktes en oprukkende bebouwing voor terug. Namens de geënquêteerden heeft Natuurmonumenten bestuurders opgeroepen om natuur meer ruimte te geven in ons landschap, zodat ons landschap ook in de toekomst beschermd blijft.